به گزارش کناره ، به بهانه روز 18 تیر ماه که از سال 1392 بر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور به نام (( روز ادبیات کودک و نوجوان )) نامگذاری گردید , به معرفی مختصری از ادبیات کودک و نوجوان و نقش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در رشد و بالندگی این قشر بپردازیم .

ادبیات که خود از جمع ادب می آید به گونه ای از کلام گفته می شود که از حد سخنان عادی بهتر و والاتر باشد و آن نیز خود به 2 گونه تقسیم می شود :

الف : شعر ؛ یعنی سروده یا چکامه , سخنی موزون و خیال انگیز که دارای قافیه باشد و  یا حداقل صنایع و آرایه های ادبی همچون , تشبیه , مراعات نظیر , استعاره و ... در آن بکار رفته باشد .

ب : نثر ؛ یعنی نوشتاری که به رقم عدم دارا بودن ساختار خاص و پیچیده ای به شکل زیبا نوشته می گردد .

در نوشته های ادبی سعی می گردد پیامی به مخاطب رسانده گردد یا مفهومی را به او القاء نمایند که بر همین اساس  به 4 شکل ؛ حماسی – غنایی – نمایشی – تعلیمی  تقسیم می گردد .

در همین حین بزرگسالان متوجه شدند که کودک و نوجوان به سبب گنجایش های شناختی و ویژگی های رشدی خود آمادگی پذیرش متن های سنگین را ندارند و به متن هایی نیاز دارند که متناسب با سن و سال خودشان باشد , لذا گونه ای از ادبیات را به نام ادبیات کودک و نوجوان مطرح نمودند .

همانگونه که مادران و مادربزرگان برای آرام نمودن و خواباندن کودک خود از شعر , متن های آهنگین و لالایی ها بهره می بردند که در ایران به علت وجود  اقوام مختلف به شکل گویشهای متفاومتی در هر قوم بیان می گردد ؛ صاحبان نظر در این حوزه دریافتند کودکان به متن های آهنگین و کوتاه توجه و واکنش نشان می دهند که هر چه سن آنان بیشتر گردد کم کم می توانند داستان های کوتاه که متناسب سن آنان باشد را گوش فرا گیرند .

ادبیات کودک و نوجوان سعی کرده با سطح سواد و درک مخاطب خود هماهنگ باشد و از متن های ساده شروع و آرام آرام زمانی که این کودک ظرف ذهنی خود را با مطالعه بالابرد و سوادش بیشتر گردید به داستان کوتاه , داستانک , رمان کوتاه و رمان بلند روی آورد و بدون آنکه کودک و نوجوان از مطالعه و کتاب خسته و زده گردند به مطالعه آنان بپردازند .(برای این مهم نقش هدایتگری مربی بسیار پر اهمیت می باشد .)

این نکته قابل بیان نمودن است که داستان ها و رمان های مورد علاقه این قشر (بر طبق بررسی های مربیان کانون پرورش فکری) فانتزی , علمی و تخیلی می باشد , اما اگر داستان یا رمانی باشد که احساسات واقع گرایانه زیستی یا اجتماعی نوجوانان را در خود گنجانده باشد , برای آنان جالب و قابل مطالعه می باشد .

معمولاً کودکان و نوجوانان در ابتدای راه نویسندگی به مکتوب نمودن خاطرات خود روی می آورد که این کار می تواند برای آنان لذت بخش بوده و بدون فشار بسیار به ذهن خود و گرفتن ایده و تخیل فراوان تجربه نوشتن را درک نمایند , چرا که او در حال نوشتن گذشته قریب خود , چیزی که تجربه کرده است می باشد .

جدا از این بحث از منظر روانشناسی برای تخلیه افکار و خاطرات منفی یا آزار دهنده می توان آنان نوشت و دور ریخت , لذا می توان گفت بخشی از رضایت خاطری که کودکان و نوجوانان از این امر دارند نشأت گرفته از این موضوع می باشد , همچنین است افکار محرمانه خود که با فرد دیگری نمی توانند بازگو نمایند را بنویسند و ذهن خود را سبک کنند .

اما چه در حوزه کودک و نوجوان و چه در حوزه بزرگسالان هنگامی می توانیم متن خوبی بنویسیم که چندین برابر آن مطالعه داشته باشیم و سپس تکنیک های نگارش مطلوب را فراگیریم .

هنگامی که ما مطالعه کتابهای مختلف را انجام می دهیم در واقع هم بر علم خود می افزاییم , هم الهام از آنان خصوصاً در داستان و رمان نویسی می گیریم و هم با چگونه نوشتن ؛ چطور شروع کنیم , به چه نکاتی بپردازیم و چگونه داستان را به پایان ببریم آشنا می گردیم .

لذا باید به این نکات توجه کنیم که :

نباید از نوشتن هراسی داشته باشیم

نباید از بازنویسی هراسی داشته باشیم

نباید انتظاری داشته باشیم  مطلبی که بار اول می نویسیم یک متن ادبی خوبی باشد .

باید بارها و بارها بنویسیم , دوباره بنویسیم تا یک متن ادبی قابل ارائه گردد .

نباید از مورد نقد قرار گرفتن متن ادبی خود هراسی داشته باشیم , اینکار به تقویت ما در نگارش کمک می کند .

  در حوزه کودک بار سنگین آشنا نمودن آنان با کتاب و جادوی آن بر دوش بزرگسالان می باشد .

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از سال 1344 فعالیت خود را آغاز نمود و پس از انقلاب اسلامی سال 1357 با نگرشی نو بر گرفته از اهداف و ارزش های انقلاب اسلامی به فعالیت خود ادامه داد .

این سازمان که به طور اختصاصی در حوزه کودک و نوجوانان فعالیت می نماید دارای کتابخانه تخصصی این حوزه , با تفکیک کتاب های کودک از کتاب های نوجوان می باشد و کار کشف و پرورش استعداد های اعضاء خود با ارائه فعالیت های مختلف که در 5 چهارچوب ؛ فرهنگی , هنری , ادبی , علمی و مذهبی با محوریت کتاب و کتابخانی به مخاطبین خود که همان قشرکودک و نوجوان که آینده سازان ایران عزیز می باشد ارائه داده و کارهای فرایند محوری که نتایج این فرهنگسازی را بتوان به طور محسوس در این قشر سپس در خانواده ها و در نهایت در جامعه مشاهده نمود .

کانون پرورش فکری این وظیفه سترگ را از طریق مربیان متعهد و متخصص خود در غالب مربیان فرهنگی , مربیان هنری و مربیان ادبی به طور کاملاً تخصصی وارد هر یک از این حوزه ها و کار با اعضاء مراکز کانون انجام می دهد .

تجربه 52 ساله کانون پرورش فکری نشان می دهد که عموم کودکان و نوجوانان مخاطب کانون پس از کشف استعداد و پرورش آن تغییرات شگرفتی در آنان به وجود می آید و به رشد و بالندگی با کمک مربیان خود می رسند .

برگزاری کارگاه های ادبی , شاهنامه خوانی , منقبت خوانی , نقد کتاب , کارگاه نویسندگی , نشست ادبی , برنامه های دوپنجره  و... در مراکز کانون پرورش فکری توسط مربیا آن به پرورش نویسندگانی در این حوزه از اعضاء خود می پردازند .

کانون پرورش فکری با دارا بودن انتشارات و فروشگاه های عرضه کتاب و محصولات فرهنگی , در چاپ و انتشار این آثار به اعضاء خود کمک می کند .

همچنین در راستای تخصصی نمودن مراکز خود و بارز نمودن فعالیت خاصی از مجموعه فعالیت های چهل و دو گانه  بر طبق شرایط مرکز و تخصص مربیان و دارا بودن انجمن های مختلف , در بحث ادبی نیز ما شاهد مراکز تخصصی ادبی در استان های مختلف می باشیم که در کنار فعالیت های دیگر در بحث ادبی و پرورش نخبگان این حوزه به شکل کاملاً تخصصی وارد شده و آموزش اعضاء را به عهده می گیرد.

در پایان لازم است توجه همگان را به این نکته جلب کنم که :

کشور عزیز ما ایران نیاز به نویسندگان زیادی برای مخاطبین هر قشر خصوصاً قشر کودک و نوجوان است تا بتواند انتقال فرهنگ خود را به نسل های آینده دهد , بتواند مشاهیر خود را با زبان داستان بیان کنند , شخصیت های افسانه های ایرانی داستان های کهن خود را به کودک و نوجوان امروز و فردای کشور معرفی کنند .

اما علارقم  تمام تلاشهای کانون پرورش فکری و دیگر فعالین این حوزه ما شاهد افزایش ترجمه آثار خارجی و کاهش نوشتن داستانهای ایرانی در جامعه می باشیم و اگر این سیر همین گونه ادامه یابد , دور از انتظار نیست در آینده نزدیک فرزند ایران زمین با مشاهیر , شخصیتها و افسانه های بومی خود آشنا نبوده و شخصیت های بیگانگان را بشناسد و بجای فرهنگ ایرانی – اسلامی فرهنگ خارجی در او نهادینه گردد .

لذا خواهان توجه همگان به این حوزه و سازمان کانون پرورش فکری محوری ترین دستگاه در حوزه کودک و نوجوان هستیم .

و من الله توفیق

مجتبی لشکربلوکی – پژوهشگر و مربی کانون پرورش فکری

انتهای پیام/