سرزمین تاریخی استرآباد که از دیرباز مهد تمدن و تولید کشور پهناور ایران بوده در دل خود رازها و آثار فراوانی را پنهان کرده و برخی از این آثار در قالب تپه های تاریخی استخراج شده اند.
به گزارش کناره ، محدوده استان گلستان که در گذشته همین محدوده با نام های هیرکان، ورکان و گرگان معروف بوده، از دیرباز مورد توجه اقوام و حکومت های مختلف قرار داشته و به همین دلیل آثار تاریخی فراوانی را در دل خود جای داده است.
وجود تپه های تاریخی چند هزار ساله در نقاط مختلف استان و در کنار آن آثار و بناهای تاریخی چند صد ساله مانند کاخ آغا محمد خان قاجار، کاخ اختصاصی مربوط به دوره پهلوی، مدرسه عمادیه مربوط به دوره صفوی، شهر تاریخی جرجان در گنبد، برج رادکان در کردکوی و بافت تاریخی گمیشان نیز خبر از سکونت بشر در این مناطق و اهمیت تاریخی گلستان می دهد.
یاریم تپه گنبد، متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد است
یاریم تپه یکی از تپه های تاریخی شهر گنبد کاووس است که به دوره پیش از تاریخ تعلق دارد. این تپه تاریخی سال ۴۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. یک کارشناس ارشد باستان شناسی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این نکته که در نقاط مختلف استان تپه های تاریخی زیادی به چشم می خورد، گفت: بر اساس نتایج به دست آمده از کاوش های باستان شناسی در این تپه ۳۳ لایه استقراری مشخص شد که تحتانی ترین لایه آن در بردارنده بقایای دوره نو سنگی (دوره یک) است و قدمت آن حداقل به هزاره پنجم قبل از میلاد می رسد.
وحید جعفری درباره یاریم تپه که در فاصله تقریبی ۹ کیلومتری جنوب شهرستان گنبد کاووس قراردارد، ضمن اشاره به این نکته که یاریم تپه به فارسی، نیم تپه معنی می دهد، اظهار کرد: گویی قره سو نیمی از تپه را برش داده است. رودخانه قره سو از شمال این تپه می گذرد و تمامی قسمت شمالی آنرا شسته است. بقایای به دست آمده از این تپه حداکثر به دوره نوسنگی حدود هزاره پنجم قبل ازمیلاد می رسد.
وی ادامه داد: این تپه، آثار معماری دارد که در آنها دیوارها از خشت و کف از خاک کوبیده تشکیل شده است.
جعفری با اعلام این مطلب که فوقانی ترین لایه استقراری در یاریم تپه با سفال های مشخصه دوره پارت همراه بوده، اذعان کرد: سفالهای به دست آمده از این تپه به پنج گروه تقسیم می شوند.سفالهای دوره نوسنگی که دست ساز هستند، سفال های قرمز، سفال های خاکستری، نارنجی وقرمز پارتی.
به گفته این کارشناس ارشد باستان شناسی، در دوره نو سنگی ساکنان این تپه اجساد را در زیر خانه های خود و پس از دوره آهن اجساد خود را در بیرون از خانه ها در گورستانی کنار تپه دفن می کردند.
تورنگ تپه گرگان، یکی از قدیمی‌ترین تپه ایران است
جعفری تورنگ تپه را یکی از قدیمی‌ترین تپه ایران دانست و اظهار کرد: باستان شناسان سه طبقه از این تپه را شناسایی کردند؛ کاوش ها نشان داد که قدمت آثار تورنگ تپه به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد.
وی ادامه داد: اهمیت تورنگ تپه با کشف اتفاقی مجموعه اشیایی معروف به گنج استرآباد در سال ۱۸۴۱ میلادی آشکار شد و سی سال بعد یعنی در دهه ۱۳۴۰، «ژان» حفاری را در این تپه آغاز کرد، ۱۳ فصل کاوش انجام داد که در نتیجه آن شناسایی ۹ دوره فرهنگی در این مکان بود که قدیمی‌ترین لایه آن با سفالهای فرهنگی جیتون ترکمنستان و فرهنگ اسماعیل‌آباد مقایسه شده است.
این مدرس دانشگاه با بیان این نکته که این آثار به دست آمده از تورنگ تپه از نظر زمانی به هزاره پنجم پیش از میلاد تعلق دارد، افزود: برخی آثار کشف شده در آن نیز مربوط به دوره ایلخانی در سده هفتم هجری است.
تپه خاکی بندرگز متعلق به به دوره پیش از تاریخ است
این کارشناس ارشد باستان شناسی از قدمت بالای تپه خاکی شهرستان بندرگز خبر داد و اظهار کرد: این تپه مهم تاریخی به دوران پیش از تاریخ تا دوره تاریخی تعلق داشته که اسفند سال ۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
به گفته جعفری، شهر بندرگز بر اساس یافته های باستان شناسی، در هزاره پنجم پیش از میلاد، یعنی هفت هزارسال پیش آباد و مسكون بوده است.
وی ادامه داد: آثار روی تپه خاكی شامل قطعات سفال شكسته نوع (چشمه علی)و قرمز رنگ با نقوش هندسی سیاه و سفال های قرمز و خاكستری رنگ عصر آهن و لعابدار دوره اسلامی گویای این مطلب است كه بندرگز درهفت هزار سال پیش آباد بوده است.
تپه قلعه خندان گرگان مربوط به دوره ساسانیان و دوره تاریخی است
تپه قلعه خندان واقع در گرگان از دیگر آثار تاریخی استان و مربوط به دوره ساسانیان و دوره تاریخی پس از اسلام است. این تپه در سال ۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
جعفری درباره این تپه گفت: تپه قلعه خندان در جنوب غربی شهر گرگان قرار دارد که برای نخستین بار ژاک دمرگان در سال ۱۸۹۶ میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری چند از تهیه کرد.
جعفری از کشف آثار بدست آمده متعلق به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام تا دوره صفویه در این تپه تاریخی خبر داد و تصریح کرد: این قلعه تا دوره صفویه در درون برج و باروی استرآباد قرار داشته و بعد از تخریب آن در دوره افشاریه، برج و باروی جدیدی در دوره قاجار کشیده شد که باعث شد قلعه خندان در بیرون از شهر آن زمان قرار بگیرد.