حدود يک‌ششم اولين تالاب بين‌المللي ثبت‌شده در کنوانسيون رامسر و ذخيره‌گاه زيست‌کره در مازندران خشک شده است. به گزارش مهر، پس‌روي آب دريا و خشکي از يکسو، ويلا‌سازي، دست‌اندازي در طبيعت، شکار غيرمجاز و بي‌رويه تالاب ميانکاله را در معرض تهديد و خشکي قرار داده است. اين وضعيت در حالي است که ميانکاله ازنظر تنوع گونه‌هاي پرندگان يکي از بي‌نظيرترين تالاب جهان به شمار مي‌رود و نيمي‌ از گونه‌هاي پرندگان ايران در آن زيست و زادآوري مي‌کنند. مسئول گروه ديده‌بان ميانکاله و فعال اکوتوريسم و محيط‌زيست در گفت‌وگو با مهر درباره چالش‌هاي فراروي تالاب ميانکاله مي‌گويد: پس‌روي آب درياي خزر سبب شده تا تراز نسبي آب تالاب بشدت کاهش پيدا کند و کمتر يک‌ششم تالاب شک شده است و پيش‌بيني مي‌شود تا 2020 اين داستان ادامه مي‌يابد. حر منصوري بابيان اينکه پس‌روي آب درياي خزر جدا از آنکه عوارض زيست‌محيطي را به همراه مي‌آورد، رفت‌وآمدها را به تالاب و ميانکاله تسريع کرده است به‌ گونه‌اي که شکارچيان از جنوب منطقه بدون از آنکه قايق يا چيزي ديگري استفاده کنند به صيد و شکار مي‌پردازند. وي ادامه داد: از ديگر مسائلي که گريبان گير ميانکاله است، کاهش ورودي آب شيرين از اطراف ميانکاله است که تاکنون زيستگاه آب شيرين را ايجاد مي‌کرده است، به اين دليل ميانکاله يکي از بزرگترين زادگاه‌هاي ماهيان استخواني و غضروفي بوده است. وي درباره کاهش ورودي آب شيرين اظهار داشت: توسعه کشاورزي، شالي‌کاري و برنج‌کاري، ايجاد استخرهاي پرورش ماهي و کهش نزولات آسماني درگذشته بوده است و آب‌هايي که وارد ميانکاله مي‌شود مملو از کود و سموم کشاورزي است که از طريق باران و رودخانه وارد منطقه مي‌شود. حر منصوري با عنوان اينکه آب مملو از کود شيميايي و صنعتي که وارد تالاب مي‌شود، آسيب زيادي را به منطقه رسانده است، شکار را معضل قديمي ‌و ديرينه شبه جزيره ميانکاله بيان کرد و گفت: پس‌روي آب درياي خزر روند شکار را در ميانکاله تسهيل و تشديد کرده است و علاوه بر اين پديده جديدي در منطقه مرسوم شده که شامل استفاده از تورهاي پرنده گيري است که تاکنون در فريدون‌کنار رواج داشت و اين نوع صيد در ميانکاله نيز متداول شده است.منصوري، دست‌اندازي‌هاي ايجادشده در پارک ميانکاله به‌ويژه در ضلع شمال شامل ويلا‌سازي را از ديگر تهديدهاي اين زيست‌کره برشمرد و گفت: با پيگيري‌هاي مديرکل محيط‌زيست مازندران، ميزان قابل‌توجهي از اراضي رفع تصرف‌شده و به محيط‌زيست برگشت داده‌شده است اما براي شماري از اراضي، پرونده‌هايي تشکيل‌شده و پيگيري‌هاي قضايي آن ادامه دارد. وي درباره جاده‌سازي در ميانکاله گفت: جاده شهرداري قرار بود به طول 300 تا 400 متر از قلب ميانکاله به قسمت خشکي ذخيرگاه زيست کرده به سمت درياي خزر کشيده شود و اين جاده بهشهر را به دريا مي‌رساند که با مقاومت‌هاي دوستداران محيط‌زيست جلوي اين کار گرفته ‌شده است.منصوري ادامه داد: با پيگيري‌هايي به‌عمل‌آمده جلوي جاده‌سازي گرفته شود و با انتصاب رئيس سازمان محيط‌زيست کشور و دکتر مهردادي مديرکل محيط‌زيست استان، اولين تلاششان اين بود که ارزيابي زيست‌محيطي پروژه ايجاد جاده به دانشگاه شهيد بهشتي سپرده شود.مسئول گروه ديده‌بان ميانکاله و فعال اکوتوريسم و محيط‌زيست افزود: در ارزيابي دانشگاه شهيد بهشتي ايجاد جاده دسترسي بهشهر به دريا رد و آسيب‌رسان به ميانکاله معرفي شد و مجوز آن‌که قبلاً از سوي محيط‌زيست داده‌شده بود، متوقف و لغو شد.

نگراني از ساخت پالايشگاه در حاشيه ميانکاله

حر منصوري احداث پالايشگاه در سه کيلومتري ميانکاله را از ديگر آسيب‌ها برشمرد و گفت: بعدها قرار شد اين پالايشگاه در 9 کيلومتري ميانکاله ساخت شود و 167 هکتار زمين براي اين طرح در نظر گرفته شد و هنوز مجوز اين پالايشگاه لغو نشد و ساخت آن مي‌تواند مشکلات زيست‌محيطي را براي ميانکاله ايجاد کند. کوروش ربيعي رئيس اداره نظارت بر حيات‌وحش محيط‌زيست مازندران نيز در گفت‌وگو با مهر مي‌گويد: ميانکاله اولين تالاب بين‌المللي است که 41 سال قبل در کنوانسيون رامسر ثبت‌شده است ولي سابقه منطقه حفاظت‌شده و پناهگاه شدن آن به سال 1348 برمي‌گردد. وي با اشاره به وسعت 68 هزار هکتاري پناهگاه حيات‌وحش ميانکاله بيان داشت: ميانکاله يکي از بي‌نظيرترين تالاب کشور است که نيمي ‌از گونه‌هاي پرندگان ايران شامل 275 گونه در آن زيست و زادآوري مي‌کنند و ازنظر جمعيت نيز 20 تا 25 درصد جمعيت پرندگان مهاجر را به خود اختصاص داده است. ربيعي، موقعيت قرارگيري تالاب ميانکاله بر سر راه پرندگان مهاجر از ويژگي‌هايي دانست که پرندگان مهاجر سرزمين‌هاي شمالي خزر و غرب سيبري آن را براي زمستان گذاري برمي‌گزينند. وي با اشاره به اينکه تنوع زيادي از پرندگان را در ميانکاله شاهديم بيان داشت: فلامينگو، قرقاول‌ها از جمله گونه‌هاست. رئيس اداره نظارت بر حيات‌وحش اداره کل محيط‌زيست مازندران به آسيب‌ها و تهديدهاي فراروي تالاب ميانکاله اشاره و اضافه کرد: شرايط جمعيتي و سکونتگاهي حاشيه تالاب و منافعي که برخي دستگاه‌ها از جمله شهرداري‌ها در پيان هستند از جمله آسيب‌هايي است که ميانکاله را تهديد مي‌کند. به گفته ربيعي، برخي دستگاه‌ها اقدام به ايجاد تأسيسات و اسکله‌هايي کرده‌اند که اين سازه‌ها آسيب‌رسان بوده و خوشبختانه براي رفع تصرف پيگيري‌هايي شده است. وي بابيان اينکه ساخت اسکله در گلوگاه و بندرگز نيز ازجمله فعاليت‌هاي آسيب‌رسان است گفت: ساخت اسکله سبب دستبرد به منطقه مي‌شود و خوشبختانه پس‌روي آب درياي خزر سبب شده اسکله‌ها از استفاده خارج‌شده‌اند. کوروش ربيعي شناسايي و تعيين حريم تالاب ميانکاله را ازجمله اقدامات بيان کرد و گفت: تالاب شامل بدنه آبي، نيزار و محيط‌هاي حاشيه است که مرز قانوني و حريم تالاب در بخشي از حاشيه آن تعيين و مشخص‌شده است. رئيس اداره حفاظت حيات‌وحش محيط‌زيست مازندران، توسعه گردشگري را ازجمله ديگر آسيب‌هاي تالاب ميانکاله برشمرد و گفت: در آشوراده از سوي استان گلستان ارزيابي‌هايي براي گردشگري مطرح‌شده است اما توسعه گردشگري و ايجاد سازه‌ها به منطقه آسيب مي‌زند.

توسعه گردشگري زيست کره را تهديد مي‌کند

وي يادآور شد: نبايد در مناطق تالابي هتل، سازه‌هاي سنگين، مرکز خريد و غيره ايجاد کرد بلکه گردشگري در اين منطقه شامل آن است که چند گردشگر با کوله‌پشتي و دوربين براي پرنده‌نگري به منطقه بيايند نه اينکه بازاري در آن ايجاد کنيم. وي با اشاره به ارزش حفاظتي و اکولوژيکي آشوراده و ميانکاله يادآور شد: اگر در اين مناطق سازه ايجاد شود، ارزش حفاظتي را پايين مي‌آورد و همواره براي توسعه گردشگري و تغيير کاربري در آن مخالفت کرده‌ايم. ميانکاله به جهت ويژگي‌هاي طبيعي همواره در قرون گذشته به‌عنوان زيستگاه حيات‌وحش و شکارگاه و تفرجگاه شناخته‌شده بود، وجود بقايا و آثار و ابنيه تاريخي در ميانکاله مبين اين واقعيت تاريخي است و در گذشته از تنوع گونه‌اي قابل‌توجه، خصوصاً پستانداران بزرگ جثه‌اي مانند مرال، پلنگ، گرگ و يوزپلنگ برخوردار بوده است. فريبا مازادي عضو جمعيت زنان مبارزه با آلودگي محيط زيست در مازندران نيز در گفت‌وگو با مهر مي‌گويد: تغيير تدريجي در اکوسيستم اين تالاب در درازمدت تحت تأثير عوامل انساني و طبيعي، نهايتاً سيماي طبيعي امروزي آن را که بي‌شک بسيار متفاوت از گذشته است را به وجود آورده است. وي بيان داشت: تالاب ميانکاله به انضمام آب‌بندانهاي زاغمرز، شيرخان و قلعه پلنگان با وسعت يک‌صد هزار هکتار به‌عنوان يکي از سايت‌هاي کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده است. به گفته وي، منطقه ميانکاله با همان وسعت پناهگاه حيات‌وحش ميانکاله به‌عنوان يکي از 9 ذخيره‌گاه زيست‌کره کشور به ثبت رسيده است. مازادي افزود: ميانکاله داراي طرح مديريت بوده و داراي زون‌هاي امن، حفاظتي، طبيعت‌گردي، تفرج گسترده، علمي‌و ضربه‌گير است. پناهگاه حيات‌وحش ميانکاله از دو زيستگاه خشکي و آبي تشکيل‌شده است، زيستگاه خشکي (شبه‌جزيره ميانکاله) به‌صورت يک نوار باريک با طول 60 کيلومتر در حاشيه ساحل جنوب شرقي درياي خزر، بدنه آبي از شمال به شبه‌جزيره، از غرب به آب‌بندان قلعه پلنگان و از شرق به بندرگز و ترکمن و از جنوب در مجاورت شهرهاي بهشهر و گلوگاه محدود مي‌شود. منطقه ميانکاله (شامل شبه‌جزيره ميانکاله و تالاب و خليج ميانکاله) در سال 1348 جزو اولين گروه مناطق چهارگانه انتخاب و تحت عنوان منطقه حفاظت‌شده و سپس به‌عنوان پناهگاه حيات‌وحش و در چارچوب ضوابط و مقررات اين مناطق مديريت شد و در سال 1354 به‌عنوان تالاب بين‌المللي کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده و جزو 22 تالاب کنوانسيون رامسر محسوب مي‌شود./روزنامه مردم سالاری