به گزارش کناره ، 22 بهمن 57 روز پیروزی انقلاب اسلامی و31 شهریور 1359 آغاز جنگ تحمیلی مهمترین حادثه‌ها در تاریخ یکصدساله ایران بشمار می‌روند. ولی بدون تردید دفاع مقدس ملت ایران در مقابل تجاوز نظامی صدام و حزب بعث که با پشتیبانی همه جانبه سیاسی، نظامی و لجستیکی کشورهای غربی و شرقی و ارتجاع عرب صورت گرفت، بی‌نظیرترین و حماسی‌ترین مقطع تاریخ معاصر ایران است.

در هر دوره تاریخی، هر متجاوزی به بهانه‌ای به این کشور هجوم آورد بخشی از خاک ایران را جدا کرد اما این افتخار برای نظام مقدس جمهوری اسلامی ثبت است که مردم ایران به رهبری فقیهی آگاه، عارفی روشن بین و هدایتگری شجاع چنان دفاع جانانه‌ای در مقابل قدرتهای جهانی از خود نشان دادند که به عنوان پشتوانه‌ای بسیار گرانبها برای دکترین دفاعی کشورهمیشه در گنجینه ملت ایران باقی خواهد ماند.

عوامل مختلفی این دفاع پر شکوه را در برابر قدرتهای شیطانی سامان داد. یکی از این عوامل مهم نقش قومیت‌ها و استان‌ها و مناطق مختلف کشور در دفاع و حمایت از نیروهای دلاور و شجاع نظامی ایران اسلامی بوده است. به همین مناسبت روزنامه جمهوری اسلامی تصمیم دارد نقش استان‌های کشور را در دفاع مقدس تا حد امکان مورد توجه و بازبینی قرار دهد.

غلامرضا خارکوهی تاریخ نگار انقلاب اسلامی، فوق لیسانس و جانباز 35 درصد که چند سال در مناطق مختلف جنگی غرب و جنوب کشور حضور داشته است. تا کنون 16 جلد کتاب به اضافه صدها مورد مقالات، سخنرانیها و مصاحبه‌های وی در حوزه تاریخ انقلاب و دفاع مقدس منتشر شده است.

در آستانه هفته دفاع مقدس مصاحبه‌ای با این تاریخ نگار انقلاب اسلامی در استان گلستان انجام دادیم. آنچه مطالعه می‌فرمائید حاصل این گفتگوهاست.

* با توجه به تلاش چندین ساله شما در نگارش تاریخ انقلاب اسلامی استان گلستان، آیا در باره فداکاریهای مردم این منطقه در دفاع مقدس هم کتابی تدوین کرده اید؟

ابتدا اجازه بدهید این نکته را به عنوان مَطلع سخن عرض می‌کنم، دوران 8 سال دفاع مقدس بهترین نماد حقانیت و مظلومیت مردم ما بود. چرا که دشمنان ایران در شرایطی به کشور ما هجوم آوردند که هنوز چند صباحی از پیروزی انقلاب اسلامی نگذشته بود و ملت ما درگیر انواع توطئه‌های داخلی و خارجی بود. ما در کمال تنهایی و محاصره اقتصادی و نظامی با دشمن بعثی و حامیانش جنگیدیم؛زیرا دول استکباری به سرکردگی آمریکا و شوروی سابق مدرنترین سلاح‌های جنگی را در اختیار صدام می‌گذاشتند. با این وجود ملت ما با فرماندهی و رهبریهای مدبرانه حضرت امام خمینی (ره) و با ایثارگریهای شهدا و جانبازان و آزادگان، سربلند و پیروز از کار در آمد.

با توجه به اهمیت این دوره پر حماسه ملت ایران، اینجانب به خاطر علاقه و احساس مسئولیت شخصی که داشتم طی سالهای گذشته تا کنون اسناد و خاطرات زیادی را در باره فداکاریهای مردم استان گلستان در دفاع مقدس گردآوری کرده ام، که حاصل آن تالیف چند جلد کتاب است. از جمله کتاب "استان گلستان در دفاع مقدس" که بصورت یک دوره سه جلدی تالیف کرده ام. علاوه بر این کتاب "نقش سنگرسازان بی‌سنگر جهاد استان گلستان" را نیز به حجم 600 صفحه نوشته‌ام که همه این کتابها مستند به خاطرات رزمندگان و اسناد و مشاهدات میدانی اینجانب در مناطق مختلف جنگی می‌باشد.

این نکته را باید در اینجا عرض کنم که با این وجود استان گلستان جزو استانهای پیشتاز در تدوین نقش خود در دفاع مقدس است. چون با سپری شدن 27 سال از پایان جنگ، هنوز اغلب استان‌های کشور دست به کار نوشتن چنین کتاب مهمی برای بازشناسی نقش مردم استان خود در جنگ تحمیلی نشده‌اند. ضمن آنکه دیر هنگامی کار تنها یک روی سکه است، مشکل اساسی اینجاست که با گذشت قریب به سه دهه از خاتمه جنگ، هنوز اسناد این حماسه بزرگ از مراکز نظامی و ادارات و سازمان‌های دولتی و منازل رزمندگان شجاع دوران دفاع مقدس گردآوری و سازماندهی نشده است. آنچه هم که دستگاه‌های متولی تاکنون انجام داده‌اند قطره‌ای است از دریا.

به همین خاطر اگر همه اسناد مورد نیاز در دسترس اینجانب بود می‌توانستم بجای سه جلد، یک دوره ده جلدی در باره نقش استان گلستان در دفاع مقدس بنویسم. البته باید عرض کنم متاسفانه پرونده‌ها و اسناد اعم از عادی و محرمانه، با سهل انگاری ادارات و نهادهای دولتی از بین رفته و یا در بیغوله‌ها خاک می‌خورند و در حال کپک زدن هستند که هنوز دور از دسترس بنده و سایر پژوهشگران این حوزه است. بطوری که حتی بایگانها و مسئولان جدید ادارات و نهادهای دولتی از سرنوشت این اسناد خبر ندارند. این در حالی است که اسناد دوران دفاع مقدس آینه افتخارات تاریخی مردم فداکار ماست، این اسناد بیانگر هویت تاریخی و حماسی اقشار مختلف جامعه است. لذا بی‌توجهی به اسناد جنگ، بی‌اعتنایی به تاریخ و ارزش‌های بی‌نظیر انقلاب است. متاسفانه برای برخی از مراکز فرهنگی کشور اسناد حرمسراهای پادشاهان قاجار مهمتر از اسناد حماسه‌های 8 سال دفاع مقدس است! 

* حضور مردم این منطقه در دفاع مقدس به چه صورت بود؟

مردم مسلمان و شجاع استان گلستان همپای سایر مناطق کشور با درک ضرورت دفاع از انقلاب و میهن اسلامی، از نخستین روزهای آغاز تجاوز دشمن، وارد عرصه کاروزار شدند و زن و مرد، پیر و جوان، روستایی و شهری، از هر قشر و قومی، گوش به فرمان امام شان به یاری رزمندگان اسلام در جبهه و پشت جبهه پرداختند.

مردم دلیر این خطه غالبا از سه طریق به مناطق جنگی اعزام می‌شدند: بسیج و سپاه، جهاد سازندگی و پادگان لشکر سی پیاده گرگان.

البته بخشی از نیروها هم از طریق ژاندارمری، کمیته انقلاب اسلامی، شهربانی، مرزبانی، هلال احمر، اداره کل راه و ترابری، مدیریت امور عشایر و کمیته امداد امام خمینی اعزام می‌گردیدند.

لذا پاسداران و بسیجیان از طریق سپاه پاسداران شهرستان‌های استان گلستان عازم جبهه‌ها می‌شدند و به لشکر 25 کربلا می‌رفتند. به گفته سردار مرتضی قربانی – فرمانده لشکر 25 کربلا - پنجاه درصد کار لشکر ویژه 25 کربلا دست گلستانی‌ها و گرگانی‌ها بود. 

بخشی از نیروهای مردمی و اداری و جهادگران - یا به تعبیر حضرت امام سنگرسازان بی‌سنگر- از طریق جهاد سازندگی به جبهه‌ها می‌رفتند که غالبا در گردان 25 امام سجاد(ع) فعالیت می‌کردند.

همچنین نیروهای وظیفه و کادر لشکر سی پیاده گرگان نیز با گردان‌های مختلفش، در طول هشت سال نبرد، با شرکت در عملیات‌های جنگی کوچک و بزرگ، حماسه‌های جاودانی آفریدند.

* آیا می‌توان آماری از کمکهای مردمی و ایثار آن‌ها ارائه داد؟

بطور کلی از کوه‌های سر به فلک کشیده کردستان تا دشت‌های سوزان خوزستان و از آنجا تا آب‌های نیلگون خلیج فارس، عرصه حضور رزمندگان گلستانی بود. اعزام حدود پنجاه هزار نفر از نقاط مختلف این استان، ارسال هزاران تُن کمک‌های مادی مردم، تقدیم حدود چهار هزار شهید و بیش از 15 هزار جانباز و آزاده، و پاکسازی بیش از بیست هزار هکتار از میادین مین توسط گلستانیها، از جمله جلوه‌های بارز این حماسه آفرینی‌ها می‌باشد.

همچنین فعالیت گسترده و خالصانه زنان مومنه استان گلستان در جبهه و پشت جبهه، خصوصا در عرصه خدمات پشتیبانی جنگ، و همراهی و صبوری مادران، همسران، فرزندان شهدا و جانبازان و آزادگان جلوه دیگری از این حضور حماسی است. 

* در دوران دفاع مقدس وضعیت جنگ زدگان مستقر در استان گلستان چگونه بود؟

مردم استان گلستان علاوه بر شرکت مستقیم در خطوط مقدم جبهه، به یاری هموطنان جنگ زده خود نیز پرداختند و هزارن نفر از جنگ زدگان در شهرها و روستاهای مختلف این منطقه اسکان داده شده و مشغول بکار شدند و مورد حمایت مادی و معنوی و پزشکی و فرهنگی قرار گرفتند. این جنگ زدگان هم کُردهای رانده شده از کشور عراق بودند و هم برخی از مردم خوزستان و خرمشهر بودند. در هر فرمانداری و بخشداری شهرستانها و شهرهای استان گلستان ستادی برای رسیدگی به وضعیت رفاهی و سلامتی و اشتغال و اسکان جنگ زدگان وجود داشت که در آن شرایط بحرانی و تحریم اقتصادی جهانی، خدمات خوبی به آنها ارائه می‌شد.

* آیا مردم استان گلستان نقشی در بازسازی مناطق جنگی داشتند؟

در طول دوران دفاع مقدس مردم استان گلستان همراه با مردم مازندران مسئولیت بازسازی برخی از مناطق جنگی آزاد شده در غرب و جنوب کشور را نیز بر عهده گرفتند که مهمترین آن بازسازی سوسنگرد بود که دو سال بطول انجامید و در سالهای 61 و 62 به شکل زیبایی این شهر ساخته شد و در اختیار مردم بومی آنجا قرار گرفت.

علاوه این جهاد سازندگی مناطق گرگان و گنبد که در دوران دفاع مقدس دو سازمان جهاد سازندگی مجزا بودند، نقش محوری و اساسی در بازسازی مناطق جنگ زده سومار و دیره و ثلاث باباجانی واقع در مناطق غرب کشور ایفا کردند و جهادگران استان گلستان در سالهای 61 تا 64 با همکاری پرشور مردم فداکار شهرها و روستاهای این منطقه تلاش مضاعفی برای عمران و آبادانی ساختمانها، راهها، برق رسانی، آبرسانی، مدرسه سازی، مسجد سازی، صنایع دستی، معدن، بهداشت و درمان، سوادآموزی، توزیع کود و بذر، رونق تولیدات کشاورزی و زراعی و دامداری آن مناطق به عمل آوردند.