به گزارش کناره ، میل به معروف شدن در برای بسیاری از افراد وجود دارد آنچنان که در گذشته اصطلاحا می گفتند«فلانی می خواد سری تو سرها دربیاره» این فقط یک ضرب المثل نیست بلکه نمادی از یک واقعیت اجتماعی و روانی است.

اما شهرت یا محبوبیت؟ مسئله این است. این روزها خبرهای بسیاری می شنویم از افرادی که برای رسیدن به شهرت و معروفیت دست به هر کاری می زنند، از کارهای عجیب و غریب گرفته تا هنجارشکنی؛ اما افرادی که بدون محبوبیت به شهرت می رسند عمر معروف بودنشان چند روز و ماه است؟

هلیا دختر نوجوانی که با قمه کشیدن در اصفهان چندماه پیش سر زبان ها افتاد و حتی تیتر نخست برخی از رسانه ها شد، این روزها با همان معروفیت ناشی از هنجارشکنی در فضای مجازی بار دیگر خودنمایی و مخاطب جذب می کند: از بازیگری در برخی کلیپ ها تا مدل شدن!

مسلما هیچ فردی از بازگشت این نوجوان به جامعه ناراحت نیست و نمی خواهد دختری کم سن و سال منزوی شود، اما اینکه نوجوانی هنجارشکن تبدیل به الگویی برای سایر نوجوانان شود مسئله ای مهم است که نهادهای فرهنگی و آموزشی ما باید برای آن پاسخ مناسبی داشته باشند.

آیا درحالی که هنوز کلاس های تربیتی و آموزشی هلیا به پایان نرسیده زمان مناسبی برای بازگشت او به فضای مجازی است؟ بهتر نبود این بازگشت در زمان مناسب خود اتفاق بیفتد؟ عاقبت نوجوانانی که سودای دیده شدن دارند و هلیا را الگوی خود قرار داده اند، چه خواهد شد؟

حضور شهروندان در بستر تعریف شده در فضای مجازی

سرهنگ سید مصطفی مرتضوی رئیس پلیس فضای تولید و تبادل فرماندهی انتظامی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: در فضای مجازی بستری آماده شده تا هر شهروندی بتواند در فضای تعریف شده فعالیت و حضور داشته باشد و از محاسن آن استفاده‌ کند.

او ادامه داد: در عین حال که افراد می‌توانند در فضای مجازی حضور داشته باشند، یک قانون مقابله با جرائم رایانه ای نیز در کشور داریم که اگر افراد از حیطه فضای تعریف شده خارج شود طبق قانون با آنان برخورد می‌شود.

رئیس پلیس فتای استان اصفهان در خصوص فعالیت مجدد هلیا در فضای مجازی، بیان کرد: این نوجوان در مقطعی ناهنجاری از خود به نمایش گذاشت که در آن مقطع زمانی نیز با او برخورد قانونی و حضور او در فضای مجازی محدود و دسترسی اش سلب شد.

سرهنگ مرتضوی ادامه داد: بعد از این برخورد قانونی، این نوجوان همانند سایر افراد حق استفاده از امکانات و حضور در جامعه را دارد و مانند بقیه، برای حضور او در فضای مجازی محدودیتی نیست اما همانند دیگران باید چارچوب قانون را رعایت و تا زمانی که در این چارچوب حرکت کند مشکلی با او نخواهیم داشت، اما اگر رفتارهای هنجارشکنانه از خود بروز دهد بار دیگر مجازات می شود.

هنجارشکنان در رصد پلیس فتا

او با اشاره به اینکه هلیا همانند دیگر شهروندان در فضای مجازی تحت نظر پلیس فتاست، خاطرنشان کرد: پلیس وظیفه دارد همه افراد هنجار شکن را رصد کند.

رئیس پلیس فتای استان اصفهان اظهار کرد: در عین حال از شهروندان می خواهیم به انتخاب هایشان در فضای مجازی توجه و دقت داشته باشند، هیچ دستگاهی نمی تواند افراد را مجبور کند که در صفحه مجازی فرد خاصی حضور داشته یا نداشته باشند و این خود شهروندان هستند که باید هوشمندانه بر اساس مصلحت، حضور خود در فضای مجازی را تعریف و مدیریت کنند.

سرهنگ مرتضوی خاطرنشان کرد: افرادی که در فضای مجازی دنبال کننده صفحه نوجوانی هستند که در مقطعی هنجارشکنی نیز داشته بایستی هدف خود از این حضور را مشخص کنند.

او ادامه داد: این مردم هستند که شخصیت های مختلف را به شهرت می رسانند شاید اگر به همین دنبال کنندگان هلیا بگوییم چرا او را در فضای مجازی دنبال می کنید پاسخی نداشته باشند، اما باید بدانیم که این روزها در فضای مجازی همین حضور و تعداد لایک و بازدید پست هاست که فردی را به شهرت می رساند، پس از خود بپرسیم آیا واقعاً افرادی که آنها را دنبال می کنیم، لایق شهرت هستند؟

---

برای بازگشت هلیا به فضای مجازی زمان مناسبی نبود

حدیثه خاکسار مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: در خصوص موضوع نوجوان هنجارشکن و مجازات جایگزین از جمله مصاحبه ها و درمان روانشناختی، به نظر می رسد بایستی این فرایند درمانی طولانی تر می شد.

او افزود: قبل از اینکه فرد بخواهد دوباره به فضای مجازی یا ارتباط های قبلی بازگردد باید فضایی فراهم می شد که به شناخت و خودآگاهی برسد، مهارت های لازم را کسب کند، خانواده تحت درمان قرار بگیرند و سپس بازگشت به جامعه رخ دهد تا از یک سری اتفاقات دیگر که تاثیر همسالان است جلوگیری شود.

این مشاور خانواده ادامه داد: مهمترین دلیل توجه بسیاری از افراد جامعه به شخصیت های هنجارشکن نبود جایگزین های مناسب برای تخلیه هیجانات است به خصوص برای جوانان و نوجوانان که مخاطبان اصلی فضای مجازی هستند.

خاکسار عنوان کرد: شاید افراد زیادی حتی فکر کنند جلب توجه هنر است ولی به نظر مشاوران و روانشناسان اینکه فردی با یک سری حرکات نمایشی توجه طلبی خود را اغنا و افراد زیادی را به خود جذب کند می تواند نوعی اختلال روانی باشد.

او در خصوص بهترین برخورد با شخصیت های هنجارشکن، اظهار کرد: قبل از اینکه چنین افرادی را قضاوت کنیم و به آنها برچسبی بزنیم باید زیرساخت های روانی آنان را بررسی کنیم مثلا این فرد اختلال خاصی دارد یا آسیب روانی یا اجتماعی خاصی را تجربه کرده یا خیر؟

بررسی علت رفتارهای هنجارشکنانه نوجوانان نیازمند فرآیندی زمان بر

این مشاور خانواده ادامه داد: باید بدانیم فردی که کج روی خاصی دارد مثلا کنترل خشم ندارد یا اعمال بزه‌گونه انجام می دهد مشکلی نبوده که یک روزه به وجود آمده باشد پس نمی توانیم به سرعت برای این موضوع راه حل پیدا کنیم اما باید به این افراد احساس آرامش و امنیت روانی دهیم.

خاکسار گفت: از طرفی در مورد این افراد نقش خانواده و والدین بسیار پررنگ است و مسئولیت سنگینی دارند، متاسفانه والدین امروزه به حدی درگیر مسائل شغلی خود هستند که نمی دانند فرزندشان در چه مرحله ای از رشد قرار دارد و به چه مراقبت هایی نیازمند است.

او تصریح کرد: برای بازگشت هلیا به فضای مجازی نیاز به زمان بیشتری بود چون ابتدا باید دوره های روانشناختی او و خانواده اش کامل می شد و در شرایط بهتر به فضای مجازی باز می گشت.

این مشاور خانواده تصریح کرد: این بازگشت سریع و فعالیت در فضای مجازی می تواند برای هلیا و سایر نوجوانان خطرساز باشد.

چرا محتوای زرد مورد توجه بسیاری از افراد است؟

خاکسار در خصوص افزایش دنبال کنندگان هلیا در فضای مجازی پس از هنجارشکنی اش گفت: محتوای زرد به این دلیل که حواشی مربوط به یک شخص یا موضوع را منتشر می‌کند همچنین این انتشار با اغراق بسیار انجام می شود، بازخورد بالایی نیز بین مخاطبان دارند.

او افزود: منتشر کنندگان اخبار و محتوای زرد به خوبی می دانند که سرک کشیدن در زندگی دیگران برای بسیاری از افراد جالب و هیجان انگیز است.

این مشاور خانواده به دو رکن حاشیه و بزرگنمایی در صفحات زرد، خاطرنشان کرد: به خصوص وقتی حوادثی رخ می‌دهد که احساسات مردم را برانگیخته می کند و این تکیه بر احساسات زودگذر مردم یا احساساتی که در جامعه تب‌دار هستند می تواند برای افراد جذاب باشد.

خاکسار گفت: فضای مجازی شخصیت جوانی دارد بدین معنا که معمولاً نوجوانان و جوانان دنبال کننده محتوا هستند و از آنجایی که این افراد هیجان پذیری بالایی دارند این حواشی و احساسات برایشان جذاب است.

او تصریح کرد: یکی دیگر از عواملی که باعث شده شخصیت های زرد و حتی هنجارشکن مخاطبان بیشتری داشته باشند این است که این افراد به سوژه هایی می پردازند که در عرف جامعه ممنوع است.

این مشاوره خانواده یادآور شد: از طرفی به دلیل شیوع کرونا و لزوم فاصله گذاری اجتماعی یک سری تفریحات سالم از افراد جامعه سلب شده، و از طرف دیگر متاسفانه افراد هنجارشکن توانسته اند با پرداختن به موضوعات خلاف عرف با هیجاناتی که برای مخاطب به وجود می آورند آنها را به سمت خود بکشانند.

خاکسار در خصوص مسئولیت ما در برابر این افراد از جمله هلیا و بهترین واکنش به هلیا، گفت: همه افراد جامعه باید در سه حوزه مسئولیت پذیر شوند، حوزه نخست خانواده است که والدین باید عملکرد مناسبی داشته باشند، در گذشته اجتماعی شدن افراد از طریق خانواده بود اما در حال حاضر متاسفانه کودکان ارتباطات اجتماعی را قبل از خانواده با دنیای بیرون شکل می دهند که آسیب های فراوانی به دنبال دارد.

او ادامه داد: حوزه مسئولیتی دوم مدرسه و مکان های آموزشی است تا بتواند مهارت آموزی را در برنامه های درسی به خوبی ارائه کند.

این مشاور خانواده در پایان اضافه کرد: مسئولیت آخر شامل اجتماع و مسئولان جامعه ما است اینکه ساختارهای فرهنگی مناسبی را تدوین کنند تا افراد همگام با پیشرفت فناوری مدیریت ابزارهایی مانند فضای مجازی را بیاموزند.

پیام رفتار هنجارشکنانه هلیا در نظر گرفته نشد

حسین خاکشور روانشناس، مشاور خانواده و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: برای بررسی موضوع قمه کشی یک نوجوان در خیابان اولین سوالاتی که درذهنمان ایجاد می شود این است که مگر این نوجوانان دهه هشتادی خانواده ندارند که بر آن ها نظارت کنند؟ و چرا خشم و نفرت آنقدر زیادشده است که یک نوجوان می تواند با خودش چنین سلاحی راحمل کند؟

او ادامه داد: باید بدانیم رفتار این دخترنوجوان پیام هایی دارد که چنین رفتاری بخش عمده آن به داخل خانواده باز می گردد، باید قبول کنیم فرصت های تخلیه هیجانات کمتر شده چون قبلا مدرسه، محیط های بازی و... بود اما کرونا دریک سال ونیم اخیر باعث شد همه این فرصت ها کمرنگ تر شود یا حتی از بین برود و همین تاثیر منفی روی نوجوانان و جوانان بگذارد.

این روانشناس بیان کرد: احتمال دارد هلیا دچار یکی از اختلالات شخصیت، بیش فعالی، سلوک و... باشد. علاوه بر این ممکن است شخصیت او به سمت شخصیت مرزی رفته باشد و همین باعث عدم کنترل هیجاناتش شده باشد.

خاکشور افزود: ضمناً عوامل محیطی و همسالان نیز می تواند در بروز چنین پدیده هایی موثر باشد. هنگامی که یک دختر نوجوان قمه کشی می کند و قصد آسیب به دیگران را دارد، لازم است تا زیرساخت های شخصیتی او بررسی شود.

او تاثیر همسالان از خانواده را بیشتر دانست و عنوان کرد: مشاهده فیلم های پرخاشگرانه هم از جمله عوامل بروز رفتارهای پرخاشگرانه است. امکان اینکه این افراد دچار اختلال شخصیت ضداجتماعی باشند بسیار بالاست، هر چند نیاز به ارزیابی دقیق تر فردی و اجتماعی دارند.

این روانشناس گفت: ابعاد اجتماعی، محیطی و خانوادگی نیز در بروز اینگونه رفتارها موثر است به عنوان مثال پیشینه خانوادگی، کودک آزاری، نبودن والدین (غفلت)، تنبیه کردن مکرر کودک و بی توجهی، والدین دارای بیماری روانی و .. مواردی است که باید بررسی شود.

ضرورت خودشناسی نوجوانان برای گذر سالم از این دوره پرخطر

خاکشور در خصوص عوامل موثر برکاهش رفتارهای مخرب اجتماعی نوجوانان، تاکید کرد: تنها عاملی که به نوجوان کمک می کند تا این دوره پرخطر را به سلامت به پایان برساند، آگاهی او از ویژگی‌های این دوره از زندگی، همچنین خانواده و محیط حمایت کننده‌ای است که علاوه بر تامین آرامش، توجه و محبت برای او، بر رفتارها و روابطش نظارت دورادور و غیرمستقیم داشته باشند.

او اظهار کرد: نوجوانانی که در خانه از محبت و توجه سیراب نمی‌شوند، ممکن است جذب گروه‌های پرخطر شوند و برای دریافت توجه و تاییدی که به آن نیاز دارند، دست به هر کاری بزنند.

این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: رفتارهای مشکل‌ساز تا حدی در دورۀ نوجوانی طبیعی هستند اما هنگامی که رفتار به شدت مشکل ساز و غیرمتعارف بروز می کند، باید آن را محصول یک سیستم معیوب در خانواده، گروه دوستان، محیط آموزشی یا ... بدانیم.

خاکشور در پاسخ به این سوال که دربرخورد با این چنین افراد و اتفاقاتی چگونه باید عمل کرد، گفت: با توجه به اینکه هلیا نوجوان است و هنوز به سن قانونی نرسیده برخورد قضایی و پلیسی مناسب نیست. بهترین روش برخورد با این موارد، بهره گیری از یک تیم روان شناس مجرب است تا با تحلیل های روان شناسی، ارائه رویکردهای فرزندپروری و سایر مهارت های آموزشی به خانواده آن ها را راهنمایی کنند.

هلیا باید اظهار پشیمانی کند

او عنوان کرد: با توجه به اینکه نوجوانی با الگو پذیری همراه است و امکان الگو گرفتن از هلیا نیز وجود دارد باید در فضای مجازی از رفتار گذشته خود اظهار پشیمانی کند تا گروه همسالانش از او و هنجارشکنی هایش تاثیر نپذیرند.

این روانشناس گفت: ارتباط و آموزش هلیا با دستگاه قضایی و نهادهای مشاوره نباید به این زودی ها قطع شود.

هوشمندانه رفتارکردن هر کدام از ما تنها راه مقابله با افرادی که به هر قیمتی می خواهند در جامعه به شهرت برسند جامعه سالم زمانی معنا پیدا میکند که شهروندان برای پیروی از دیگران دلایل علمی، منطقی و شخصیتی داشته باشد نه صرف سرگرم شدن آنها را به دنبال کنند،

هرچند که نهادهای نظارتی باید در این زمینه پاسخ مناسب دهند که چرا به این سرعت اجازه دادند هلیا به فضای مجازی بازگردد اما هریک از ما هم باید این سوال را از خودمان بپرسیم چرا با حضورمان در صفحه مجازی دختری که هیچ توجیهی برای رفتار هنجارشکنانه اش نیست به او اجازه بازگشت و حتی الگو شدن را می‌دهیم.

سوگمندانه باید گفت برای نوجوانان دهه هشتادی که باید به نوجوانان پرافتخاری از جمله علی لندی بنازند زیبنده نیست که کارهای دخترکی را دنبال کنند که از همسن و سال های خود به هر دلیلی جامانده است.

گزارش از سپیده صالحی

منبع: باشگاه خبرنگاران

انتهای پیام/ص