برنج از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است. نیمی از جمعیت جهان به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند. هم‌اکنون «ده‌ها هزار نوع برنج» در جهان وجود دارد اما این‌ها در دو زیرگونه کلی جای می‌گیرند. دو زیرگونه اصلی شامل برنج «جاپونیکا» با نام علمی Oryza sativa japonica و برنج «ایندیکا» با نام علمی sativa indica می‌شوند. شواهد پیدایشی نشان می‌دهد که برنج در ۸۲۰۰ - ۱۳۵۰۰ سال پیش در دره رودخانه پرل چین سرچشمه گرفته است. پیشتر، اسناد باستانشناسی حدس می‌زدند که برنج در دره رودخانه یانگ تسه در چین اهلی شده باشد. برنج از آسیای شرقی، به مناطق جنوبی تر و آسیای جنوبی گسترش یافت. برنج به اروپا از آسیای غربی و به آمریکا توسط استعمارگران اروپایی معرفی شد.

بنابراین گزارش، از گونه ایرانی برنج می‌توان به گرده. دابو. طارم، چرام۱، چرام۲. صدری (شامل انواع دم سیاه، دم زرد و دم سرخ)، بینام، علی-کاظمی، چمپا و... اشاره کرد از تیپهای اصلاح نژاد شده و پرمحصول می‌توان از سفیدرود و خزر نام برد. برخی از ارقام برنج در منطقه شمال ایران، بطور مشخص استان گیلان، شامل ارقام ایندیکایی چون غریب، هاشمی، حسنی و گرده می‌باشند که بنظر می‌رسند در نتیجه انتخاب سنتی توسط کشاورزان (و احتمالاً در ادامه تعدادی نیز در پی انتخاب توسط محققین) هر یک در نواحی جلگه‌ای و دره‌ای استان گیلان به ترتیب شالیزارهای مناطق اطراف شهرستان‌های صومعه سرا، فومن، تالش، و طارم به مرور زمان حاصل شده‌اند البته یک نوع برنج در منطقه سیروان ایلام طی سالهای طولانیست که کشت می‌شود به نام برنج عنبربو که بسیار خوش عطرو مزه می‌باشد ولی چون به نسبت وسعت آن منطقه کشت می‌شود به فروش انبوه نرسیده است اما این چند سالی است که به کردستان عراق وتهران نیز صادر می‌شود.

بنابراین گزارش، استان مازندران رتبه اول(۹۳۸۷۳۲٫۱۹) و استان گیلان (۷۴۱۲۴۱٫۹)، استان گلستان (۲۲۹۴۵۴٫۹۹)، استان فارس (۲۲۶۲۹۶٫۷۲)و خوزستان(۲۱۹۸۰۹٫۱۵)وپارس آباد (دشت مغان) در رتبه‌های بعدی از نظر میزان تولید قرار دارند. در سال ۱۳۸۵، ۶۲۰٫۰۰۰ هکتار سطح زیر کشت برنج بوده و ۲۶۱۲۱۷۴٫۳۴ تن شلتوک برنج تولید شده‌است.

در استان های مازندران و گیلان برنج مرغوب و در استانهای دیگر برنج پرمحصول کاشت می‌شود. در پارس‌آباد مغان بیشتر ارقام باکیفیت از لحاظ غنی بودن عناصر غذایی (آهن، روی، کلسیم و...)به علت گرم سیر بودن منطقه نسبت به سایر مناطق کشور از رتبه خاصی برخوردار است. همچنین برنج بومی لنجان نیز از جمله برنج‌های معطر است که به نام برنج لنجان معروف بوده و در استان اصفهان می‌توان یافت.

این گزارش می افزاید: حال در راستای ارتقای کیفیت برنج ایرانی؛ مدیركل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد كشاورزی از پیشنهاد این وزارتخانه به استان های شمالی كشور برای شناسنامه دار شدن برنج تولید داخل خبر داده است. كاوه خاكسار در این باره به ایرنا گفته است: "هدف از این پیشنهاد جلوگیری از اختلاط بی رویه برنج با كیفیت محلی با ارقام داخلی ، وارداتی و برند سازی تولید داخل است. استان های شمالی تولیدكننده اصلی برنج (مازندران- گیلان) با تشكیل كارگروه مبارزه با اختلاط، طرح شناسنامه دار شدن و صدور كد 16 رقمی برای این محصول راهبردی داخلی را پیگیری كنند. درشرایط فعلی بیشترین اختلاط برنج درداخل كشور مربوط به اختلاط برنج محلی با ارقام پرمحصول داخلی است. اختلاط برنج با كیفیت محلی با مشابه خارجی به دلیل اختلاف ظاهری و كیفیتی برای مصرف كنندگان قابل مشاهده است و این كار كمتر از سوی متخلفان انجام می شود. اختلاط برنج با نگاه كاهش قیمت برای جلب مشتری در صورت اطلاع خریدار مانعی ندارد. با وجود برخی نابسامانی ها در بازار برنج داخلی، اقبال مصرف كنندگان از ارقام داخلی رو به افزایش است كه با بهینه سازی مصرف آب و ارتقای سطح تولید باید نیاز مردم از تولید داخل تامین شود."

یادآور می شود: میزان نیاز كشور به برنج با سرانه مصرف 37 كیلوگرم حدود سه میلیون تن است و هم اكنون بیش 50 درصد از نیاز كشور از تولید داخلی و مابقی از محل واردات تامین می شود. میزان تولید برنج داخل یك میلیون و 700 هزارتن است و برای تنظیم بازار برنج باید حدود یك میلیون 200 هزار تن از نیاز كشور از محل واردات ارقام خارجی تامین شود. مازندران 220 هزار هكتار اراضی زیركشت برنج دارد كه سالانه 900 هزار تن برنج سفید در این اراضی تولید می شود.

منبع:شبستان